جنس سر سمپلر و علت رنگبندی آنها
بررسی تخصصی جنس سر سمپلر و علت رنگبندی آنها | راهنمای انتخاب علمی و دقیق
مقدمه
در نگاه اول، سر سمپلر (Pipette Tip) ممکن است قطعهای ساده و بیاهمیت به نظر برسد؛ اما حقیقت این است که جنس مواد اولیه و طراحی فیزیکی سر سمپلر نقش مهمی در دقت، ایمنی و صحت نتایج آزمایشگاهی ایفا میکند. یکی دیگر از نکات مهم در مورد سر سمپلرها، رنگبندی نوک یا بدنه آنهاست که معمولاً بیانگر اطلاعاتی مهم مانند حجم، نوع استفاده یا تمایز بین مدلهاست.
در این مقاله، به بررسی تخصصی انواع مواد پلاستیکی مورد استفاده در تولید سر سمپلر و مفهوم رنگبندی آنها میپردازیم.
بخش اول: انواع مواد پلاستیکی مورد استفاده در ساخت سر سمپلر
بیشتر سر سمپلرهای استاندارد از ترکیبات پلیپروپیلن (Polypropylene – PP) تولید میشوند، اما بسته به کاربرد تخصصی ممکن است ترکیبات دیگر نیز به کار روند. در ادامه به معرفی و مقایسه این مواد میپردازیم:
1. پلیپروپیلن (Polypropylene – PP)
رایجترین ماده در ساخت سر سمپلر
ویژگیها:
-
مقاومت بالا در برابر مواد شیمیایی
-
شفافیت نسبی (برای مشاهده مایع)
-
قابلیت اتوکلاو شدن (تا 121 درجه سانتیگراد)
-
غیرقابل نفوذ به رطوبت و گازها
-
فاقد پیروژن، RNase و DNase (در محصولات باکیفیت)
کاربرد:
برای اکثر کاربردهای عمومی، مولکولی، میکروبیولوژی و شیمیایی استفاده میشود. تقریباً تمام سر سمپلرهای فیلتردار و استریل نیز از PP ساخته میشوند.
2. پلیاتیلن (Polyethylene – PE)
استفاده در فیلتر داخلی سر سمپلرهای فیلتردار
ویژگیها:
-
ساختار متخلخل و نفوذناپذیر به آئروسل
-
خاصیت جاذب برای جلوگیری از برگشت مایعات به داخل پیپت
-
سبکوزن و بیاثر در واکنشهای زیستی
کاربرد:
تنها در فیلترهای داخل سر سمپلرهای فیلتردار استفاده میشود؛ نه در بدنه یا نوک.
3. پلیکربنات (Polycarbonate – PC) (بهندرت)
ویژگیها:
-
شفافیت بالا
-
مقاومت حرارتی بهتر نسبت به PP
-
شکنندهتر از PP
کاربرد:
در برخی طراحیهای خاص یا صنعتی از این ماده برای سر سمپلرهای ویژه یا اتصالات دقیق استفاده میشود، ولی در بازار ایران بسیار نادر است.
4. پلیپروپیلن اصلاحشده (Modified PP) – Low Retention
ویژگیها:
-
دارای پوشش آبگریز (hydrophobic coating)
-
کاهش چسبندگی مایعات به دیواره داخلی
-
افزایش دقت حجمبرداری
کاربرد:
در سر سمپلرهای Low Retention برای کار با پروتئینها، آنزیمها، RNA/DNA، نمونههای گرانقیمت یا چسبنده مانند گلیسرول.
بخش دوم: علت رنگبندی در سر سمپلر
رنگهای متفاوت در سر سمپلرها، برخلاف تصور عموم، فقط به زیبایی یا برند محدود نمیشوند. این رنگبندیها اغلب برای سهولت در شناسایی سریع حجم و نوع سر سمپلر طراحی شدهاند.
| رنگ نوک یا پایه | حجم سر سمپلر (تقریبی) | توضیحات |
|---|---|---|
| زرد | 2 – 200 µl | رایجترین برای پیپتهای عمومی |
| آبی | 200 – 1000 µl | مناسب برای انتقال مایعات بیشتر |
| سفید یا شفاف | 0.1 – 10 µl | مخصوص حجمهای میکرو (microliter) |
| سبز | بالای 1000 µl | برای پیپتهای حجیم (up to 5ml, 10ml) |
| قرمز | نشانگر حجم خاص یا برند اختصاصی | |
| خاکستری | معمولاً Low Retention یا فیلتردار | |
| مشکی | برای محیطهای تاریک یا جلوگیری از نور UV (کاربردهای خاص) |
💡 نکته: این رنگبندیها ممکن است بسته به برند متفاوت باشند. مثلاً برخی برندها ممکن است از رنگ آبی برای سر سمپلرهای 100 µl استفاده کنند. همیشه دفترچه یا راهنمای سازنده را بررسی کنید.
دلایل اصلی استفاده از رنگبندی:
شناسایی سریع در زمان پرفشار کاری
کاهش خطاهای انسانی در انتخاب حجم اشتباه
جلوگیری از آلودگی متقاطع با استفاده از رنگ مجزا برای هر بخش یا پروژه
استانداردسازی محیط آزمایشگاهی از نظر سازماندهی ابزارها
نتیجهگیری
در انتخاب و خرید سر سمپلر، آگاهی از جنس پلاستیک بهکاررفته نهتنها به درک بهتر از کیفیت محصول کمک میکند، بلکه بر دقت و ایمنی آزمایشهای شما نیز تأثیر مستقیم دارد. از طرف دیگر، رنگبندی سر سمپلرها ابزار سادهای است برای ایجاد نظم، کاهش خطا و افزایش بهرهوری در محیطهای پرکار آزمایشگاهی.
